Het kiesverdrag van 1352

 

De conclaafregels stonden niet toe om vooraf onderlinge afspraken te maken, laat staan om dergelijke afspraken vooraf onder ede te bevestigen. De kardinalen bijeen in het conclaaf van 1352 na het overlijden van Clemens VI lapten deze regels aan hun laars. Een kiesverdrag werd opgesteld en wie de eed niet aflegde zich te zullen houden aan deze overeenkomst was onverkiesbaar. Het was een regelrechte staatsgreep van de kardinalen, die bang waren dat ze hun inkomsten uit hun vele prebenden zouden verliezen en hun luxe leven in Avignon zouden moeten opgeven. Zo werd het aantal kardinalen gelimiteerd op twintig. Nieuwe kardinalen mochten pas benoemd worden indien hun aantal geslonken was tot zestien. Zonder hun toestemming kon de paus geen kardinaal benoemen, zijn stemrecht afnemen, hem afzetten of in de ban doen. Ook was toestemming nodig voor het beslag leggen op de goederen van een kardinaal in leven of na zijn overlijden. Ook was een twee derde meerderheid van het consistorie nodig om kerkelijke goederen te verkopen, in leen te geven of te verpachten. Hofmaarschalken of rentmeesters mochten geen bloedverwanten zijn van de paus. Tevens was hun toestemming nodig om verdragen met vorsten af te sluiten, hun tienden toe te staan of om de clerus belastingen op te leggen. De pauselijke kamer moest de helft van haar inkomsten afdragen aan de kamer van kardinalen. Étienne Aubert legde de eed af. En wat gebeurde er? Eenmaal verkozen tot paus verklaarde hij meteen na zijn kroning op 30 december 1352 de overeenkomst (capitulationonwettig en gooide die in de prullenmand. De kardinalen hebben het geweten. Beneficies toegekend door zijn voorganger werden ingenomen. Abten en bisschoppen die de weelde van Avignon opgezocht hadden werden gemaand om naar hun diocees terug te keren op straffe van excommunicatie en zelf bande hij alle luxe uit het immens grote pauselijk paleis.

Tijdens zijn pontificaat overleden veertien kardinalen en creëerde hij er vijftien waarvan tien verwanten. Van de eenentwintig kardinalen bij zijn overlijden in 1362 waren er achttien Fransman. Onder de honderdvierendertig kardinalen, die door de zeven pausen van Avignon werden gecreëerd, vinden we dertien Italianen, vijf Spanjaarden, twee Engelsen, één Zwitser en maar liefst honderddertien Fransen en geen enkele kardinaal uit het Heilige Roomse Rijk.